گرایش به تفکرات چپ در مراحل آغازین امری فردی است که یا از طریق خواندن نشریات و کتب چپ و یا از طریق دوستان و آشنایان در فرد به وجود می آید. در این مرحله معمولاً به صورت انفرادی تفکر می شود و حداکثر ممکن است با یکی دو نفر از نزدیکان در این مورد صحبت شود.
دیر یا زود به خصوص وقتی اندیشه چپ در فرد ریشه گرفت او به دنبال همفکران خود می گردد. یافتن همفکران در محیط کار، مدرسه، دانشگاه و غیره طبیعتاً منجر به پیدایش محافل چپ می گردد. محفل شکل بسیار ابتدایی و خام تشکیلات و سازمان است. محفل بسیار بی در و پیکر و بی انضباط است. هر کسی در محفل می آید و می رود. محفل معمولاً همراه با تفریحات و ورزش است. جوانان ضمن تفریحات، ورزش و گردش های دست جمعی مختلف گه گاه به صورت تصادفی و غیر برنامه ریزی شده، در مورد تفکرات خود نیز گفتگو می کنند. در این مرحله عناصر آگاه تر و پیشرو تر چپ می کوشند که به محفل نظم بیشتری دهند و بحث، تفکر و مطالعه سیستماتیک را سازماندهی کنند.
به تدریج جدی ترین عناصر محفل که به مبارزه و مطالعه چپ به صورت پیگیرتری می اندیشند، همدیگر را می یابند و به صورت محدود تری گرد هم می آیند و در مورد مسائل سیاسی و تئوریک مطالعه و مباحثه می کنند. چنین جمع محدود سه الی ده نفره می تواند منجر به پیدایش هسته مطالعاتی گردد. از نظر امنیتی مهم است که هسته های مطالعاتی خیلی زود از محافل فاصله بگیرند و مرز مشخصی بین محفل و هسته مطالعاتی خود بکشند. در هسته مطالعاتی تنها افرادی که خیلی خوب همدیگر را می شناسند و به هم اعتماد دارند، شرکت می کنند. عضو جدید در هسته مطالعاتی خیلی با احتیاط، نسبتاً کم وبا مطالعه نسبتاً طولانی پذیرفته می شود.
هسته مطالعاتی باید برنامه کاملاً مدون و منظم مطالعه داشته باشد. شرکت منظم اعضای هسته در جلسات هسته که معمولاً یک یا دو بار در هفته تشکیل می شود اجباری است. در مراحل اولیه هسته باید برنامه فشرده مطالعات متون کلاسیک چپ و به خصوص فلسفه، اقتصاد سیاسی، سوسیالیسم علمی و تاریخ را دنبال کند و در جلسات هسته در مورد مطالب خوانده شده بحث شود. پس از مطالعه منظم مطالب پایه ای، هسته باید وارد مرحله عمل شود. بدین مفهوم که در حالی که به مطالعات و مباحثات خود البته به شکل تخصصی تر-یعنی هر یک از افراد بنا بر علاقه شخصی خود یک شاخه از مطالعه را دنبال میکند- ادامه می دهد، کارهای تبلیغی، ترویج و گسترش سازمانی را نیز باید آغاز کند. تبلیغ یعنی منتقل کردن مطالبی محدود به جمع کثیری از مردم و می تواند از طریق تراکت، شبنامه، اعلامیه و نظیر آن صورت گیرد. ترویج منتقل کردن مطالب نسبتاً مفصل تر تئوریک به جمعی محدود است. ترویج می تواند از طریق رد و بدل کردن کتاب، بحث با افراد مستعد، نوشتن و انتشار مقالات تئوریک انجام پذیرد.
فعالیت تبلیغی و به خصوص ترویجی موثر و موفق طبیعتاً منجر به گسترش سازمانی می شود. چرا که افراد هسته پس از مدتی افراد مستعد را جذب و عضو گیری می کنند. افراد جدید بهتر است در یک هسته جدید سازمان دهی شوند و فقط از طریق یک نفر با هسته قبلی در تماس باشند. به خصوص باید توجه نمود که تعداد افراد هسته از پنج یا حداکثر هفت نفر تجاوز نکند و هر وقت تعداد اعضای هسته زیاد تر شد، هسته شکسته شود و هسته جدیدی مرتبط با هسته قبلی تشکیل شود.
در کار عملی تلفیق کار مخفی و علنی ضرورت دارد. بدین صورت که در محافل و مجامع عمومی تر مطالب عام جنبش اجتماعی مطرح گردد ولی در محافل و جمع های کوچکتر و بسته تر مطالب مخصوص به جنبش چپ مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.
گسترش سازمانی موفق منجر به پیدایش گروه سیاسی می گردد که معمولاً متشکل از چند هسته مطالعاتی است که از طریق یک هسته مرکزی با هم در ارتباط هستند. در این مرحله توجه به انضباط سازمانی و مدیریت کردن گروه به شیوه سانترالیسم دمکراتیک اهمبت جدی می یابد. سانترالیسم دمکراتیک بدین شکل است که هر چند اعضای هسته های مختلف در سطوح متفاوت نظرات خود را بیان می کنند و هسته مرکزی را نیز در جریان آن می گذارند، در رای گیری ها شرکت می کنند و رای خود را با پا فشاری مطرح می کنند ولی در نهایت تصمیماتی را که هسته مرکزی از طریق دمکراتیک اتخاذ می کند مورد احترام قرار می دهند و از نقطه نظر عمل سازمانی به آن پایبند می شوند.
در مرحله بلوغ سیاسی و مراحل پیشرفته تر تکامل سازمانی، معمولاً بحث های پر شوری در میان اعضای گروه پیرامون خط مشی سیاسی گروه در می گیرد و در مرحله ای از این بحث ها گروه باید تصمیم بگیرد تا با یکی از احزاب یا سازمان های سیاسی موجود چپ تماس بگیرد و در نهایت به آن بپیوندد. مراحل بعدی سازماندهی تحت راهنمایی و رهبری حزب سیاسی شکل می گیرد. سازماندهی احزاب چپ معمولاً به صورت حوزه است که شکل گیری آن بر اساس اساسنامه و خط مشی آن حزب سیاسی به انجام می رسد.
در مجموع با در نظر گرفتن مجموعه شرایط جامعه ایران در شرایط کنونی به نظر می رسد که در مرحله کنونی به طور کلی تمرکز بر روی هسته های مطالعاتی اهمیت و موضوعیت بیشتری می یابد. از این رو در این مقاله نیز تکیه بیشتری بر این موضوع شد.
شاهین درویش
تهران
15/08/1386
دیر یا زود به خصوص وقتی اندیشه چپ در فرد ریشه گرفت او به دنبال همفکران خود می گردد. یافتن همفکران در محیط کار، مدرسه، دانشگاه و غیره طبیعتاً منجر به پیدایش محافل چپ می گردد. محفل شکل بسیار ابتدایی و خام تشکیلات و سازمان است. محفل بسیار بی در و پیکر و بی انضباط است. هر کسی در محفل می آید و می رود. محفل معمولاً همراه با تفریحات و ورزش است. جوانان ضمن تفریحات، ورزش و گردش های دست جمعی مختلف گه گاه به صورت تصادفی و غیر برنامه ریزی شده، در مورد تفکرات خود نیز گفتگو می کنند. در این مرحله عناصر آگاه تر و پیشرو تر چپ می کوشند که به محفل نظم بیشتری دهند و بحث، تفکر و مطالعه سیستماتیک را سازماندهی کنند.
به تدریج جدی ترین عناصر محفل که به مبارزه و مطالعه چپ به صورت پیگیرتری می اندیشند، همدیگر را می یابند و به صورت محدود تری گرد هم می آیند و در مورد مسائل سیاسی و تئوریک مطالعه و مباحثه می کنند. چنین جمع محدود سه الی ده نفره می تواند منجر به پیدایش هسته مطالعاتی گردد. از نظر امنیتی مهم است که هسته های مطالعاتی خیلی زود از محافل فاصله بگیرند و مرز مشخصی بین محفل و هسته مطالعاتی خود بکشند. در هسته مطالعاتی تنها افرادی که خیلی خوب همدیگر را می شناسند و به هم اعتماد دارند، شرکت می کنند. عضو جدید در هسته مطالعاتی خیلی با احتیاط، نسبتاً کم وبا مطالعه نسبتاً طولانی پذیرفته می شود.
هسته مطالعاتی باید برنامه کاملاً مدون و منظم مطالعه داشته باشد. شرکت منظم اعضای هسته در جلسات هسته که معمولاً یک یا دو بار در هفته تشکیل می شود اجباری است. در مراحل اولیه هسته باید برنامه فشرده مطالعات متون کلاسیک چپ و به خصوص فلسفه، اقتصاد سیاسی، سوسیالیسم علمی و تاریخ را دنبال کند و در جلسات هسته در مورد مطالب خوانده شده بحث شود. پس از مطالعه منظم مطالب پایه ای، هسته باید وارد مرحله عمل شود. بدین مفهوم که در حالی که به مطالعات و مباحثات خود البته به شکل تخصصی تر-یعنی هر یک از افراد بنا بر علاقه شخصی خود یک شاخه از مطالعه را دنبال میکند- ادامه می دهد، کارهای تبلیغی، ترویج و گسترش سازمانی را نیز باید آغاز کند. تبلیغ یعنی منتقل کردن مطالبی محدود به جمع کثیری از مردم و می تواند از طریق تراکت، شبنامه، اعلامیه و نظیر آن صورت گیرد. ترویج منتقل کردن مطالب نسبتاً مفصل تر تئوریک به جمعی محدود است. ترویج می تواند از طریق رد و بدل کردن کتاب، بحث با افراد مستعد، نوشتن و انتشار مقالات تئوریک انجام پذیرد.
فعالیت تبلیغی و به خصوص ترویجی موثر و موفق طبیعتاً منجر به گسترش سازمانی می شود. چرا که افراد هسته پس از مدتی افراد مستعد را جذب و عضو گیری می کنند. افراد جدید بهتر است در یک هسته جدید سازمان دهی شوند و فقط از طریق یک نفر با هسته قبلی در تماس باشند. به خصوص باید توجه نمود که تعداد افراد هسته از پنج یا حداکثر هفت نفر تجاوز نکند و هر وقت تعداد اعضای هسته زیاد تر شد، هسته شکسته شود و هسته جدیدی مرتبط با هسته قبلی تشکیل شود.
در کار عملی تلفیق کار مخفی و علنی ضرورت دارد. بدین صورت که در محافل و مجامع عمومی تر مطالب عام جنبش اجتماعی مطرح گردد ولی در محافل و جمع های کوچکتر و بسته تر مطالب مخصوص به جنبش چپ مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.
گسترش سازمانی موفق منجر به پیدایش گروه سیاسی می گردد که معمولاً متشکل از چند هسته مطالعاتی است که از طریق یک هسته مرکزی با هم در ارتباط هستند. در این مرحله توجه به انضباط سازمانی و مدیریت کردن گروه به شیوه سانترالیسم دمکراتیک اهمبت جدی می یابد. سانترالیسم دمکراتیک بدین شکل است که هر چند اعضای هسته های مختلف در سطوح متفاوت نظرات خود را بیان می کنند و هسته مرکزی را نیز در جریان آن می گذارند، در رای گیری ها شرکت می کنند و رای خود را با پا فشاری مطرح می کنند ولی در نهایت تصمیماتی را که هسته مرکزی از طریق دمکراتیک اتخاذ می کند مورد احترام قرار می دهند و از نقطه نظر عمل سازمانی به آن پایبند می شوند.
در مرحله بلوغ سیاسی و مراحل پیشرفته تر تکامل سازمانی، معمولاً بحث های پر شوری در میان اعضای گروه پیرامون خط مشی سیاسی گروه در می گیرد و در مرحله ای از این بحث ها گروه باید تصمیم بگیرد تا با یکی از احزاب یا سازمان های سیاسی موجود چپ تماس بگیرد و در نهایت به آن بپیوندد. مراحل بعدی سازماندهی تحت راهنمایی و رهبری حزب سیاسی شکل می گیرد. سازماندهی احزاب چپ معمولاً به صورت حوزه است که شکل گیری آن بر اساس اساسنامه و خط مشی آن حزب سیاسی به انجام می رسد.
در مجموع با در نظر گرفتن مجموعه شرایط جامعه ایران در شرایط کنونی به نظر می رسد که در مرحله کنونی به طور کلی تمرکز بر روی هسته های مطالعاتی اهمیت و موضوعیت بیشتری می یابد. از این رو در این مقاله نیز تکیه بیشتری بر این موضوع شد.
شاهین درویش
تهران
15/08/1386
